Sự ra đời kỳ diệu của Timor Hybrid

Vào những năm 1920, trên đảo Đông Timor, một hiện tượng kỳ lạ đã xảy ra và cho ra đời một giống “siêu cà phê”: Timor Hybrid hay còn gọi là Hibrido de Timor. Bằng cách thần kỳ nào đó, một cây cà phê Coffea arabica (tứ bội) và một cây cà phê Coffea canephora (lưỡng bội) đã sinh sản ra Timor Hybrid – một giống Arabica chứa gen Robusta.

Đông Timor, nơi ra đời của cà phê Timor Hybrid.
Đông Timor, nơi ra đời của cà phê Timor Hybrid

Điều thần kỳ ở đây là theo lý thuyết sinh học, một giống có 4 cặp nhiễm sắc thể phối với một giống có 2 cặp nhiễm sắc thể hiếm có khả năng cho ra một giống con khỏe mạnh và có thể sống được. Đằng này Timor Hybrid lại ra đời với 4 cặp nhiễm sắc thể và lại có cả gen chống lại bệnh gỉ lá của Robusta, điều mà không giống Arabica nào khác có thể làm được một cách tự nhiên. Nói chung, Timor Hybrid thừa hưởng tất cả những điều tốt đẹp nhất của Arabica và Robusta.

Thiên nhiên luôn chứa đựng những điều kỳ diệu mà con người chưa hiểu hết. Ngay cả gần đây, các nhà khoa học mới phát hiện ra rằng trong khoảng từ 610.000 đến 1 triệu năm trước, C. arabica được hình thành từ sự lai tự nhiên giữa Coffea canephora và Coffea eugenioides (Nature Genetics in April 2024). Việc C. Arabica có 4 bộ nhiễm sắc thể trong khi Coffea canephora và Coffea eugenioides chỉ có 2 bộ nhiễm sắc thể cũng là điều khó giải thích. Thông thường, cha mẹ lưỡng bội thì con sinh ra cũng lưỡng bội.

Vai trò quan trọng trong cuộc chiến chống bệnh gỉ sắt

Đầu thế kỷ 20, khi nhu cầu cà phê ngày càng tăng cao dẫn đến sự bùng nổ canh tác cà phê trên toàn thế giới. Tuy nhiên, việc canh tác Arabica trên diện rộng lại gặp phải một vấn đề rất lớn, đó là bệnh gỉ lá. Gỉ sắt cà phê là một bệnh do nấm Hemileia vastatrix gây ra, dẫn đến rụng lá và có thể gây ra thiệt hại mùa màng nghiêm trọng.

Kiểm Tra Lá Cà Phê Để Phát Hiện Bệnh Gỉ Sắt
Kiểm Tra Lá Cà Phê Để Phát Hiện Bệnh Gỉ Sắt

Sự xuất hiện của giống Timor Hybrid vào những năm 1920 đã giúp cho các nhà lai tạo có được nguồn gen quý giá để tạo ra các giống Arabica có khả năng kháng bệnh gỉ sắt. Híbrido de Timor đã giúp cho nhiều nhà sản xuất cà phê tránh được cảnh mất mùa trong suốt thế kỷ 20.

Những gen bí mật của Timor Hybrid

Các nhà khoa học hiện đã tìm thấy 8 gen liên quan đến khả năng kháng bệnh và chống chịu với thời tiết của Hibrido de Timor (HdT), bao gồm:

  1. LRR receptor-like protein kinase GSO2 (HdT_LRR_RLK3)
  2. Potential LRR receptor-like protein kinase At3g47110 (HdT_LRR_RLK4)
  3. Kinase-binding phosphatase (HT12F100)
  4. LRR receptor-like serine/threonine protein kinase (HT24F133)
  5. SD1–8 protein kinase receptor-like protein (RLSKsd1)
  6. Potential At5g39020 receptor-like protein kinase (RLKat5)
  7. Potential leucine-rich repeat receptor-like protein kinase At1g35710 (HdT_LRR_RLK1)
  8. Potential leucine-rich repeat receptor-like protein kinase At1g35710 (HdT_LRR_RLK2)

Nguồn: Unravelling the role of key genes involved coffee leaf rust resistance

Các giống phổ biến từ Timor Hybrid:

Rất nhiều khu vực trồng cà phê trên toàn thế giới hiện nay được trồng bằng con cháu của những nỗ lực này, thường được gọi là Sarchimors (Timor Hybrid x Villa Sarchi) và Catimors (Timor Hybrid x Caturra). Catimors và Sarchimors đều không phải là một giống riêng biệt. Chúng là nhóm của nhiều giống khác nhau với nguồn gốc di truyền tương tự.

Nhóm Catimors:

  • IHCAFE 90: Honduras và một số khu vực khác vùng Trung Mỹ
  • T8667: Trung Mỹ
  • Fronton: Puerto Rico
  • Lempira: Honduras và một số khu vực khác vùng Trung Mỹ
  • Catisic: El Salvador
  • Oro Azteca: Mexico
  • Costa Rica 95: Costa Rica
  • Catimor 129: Malawi, Kenya
  • T5175: Trung Mỹ
  • Anacafe 14 (T5175 x Pacamara): Guatemala

Nhóm Sarchimors:

  • T5296: Trung Mỹ, Nam Mỹ
  • Parainema: Honduras
  • Cuscatleco: El Salvador
  • Marsellesa: Nicaragua
  • Obata Rojo: Costa Rica, Brazil
  • Monte Claro: Venezuela
  • Limani: Puerto Rico, Brazil
  • IAPAR59: Brazil
Một cây cà phê Parainema với những chiếc lá xanh tươi và những quả cà phê chín đỏ, được bao quanh bởi những bông hoa dại.
Một cây cà phê Parainema với những chiếc lá xanh tươi và những quả cà phê chín đỏ, phát triển mạnh mẽ trong môi trường tự nhiên.

Chất lượng của các giống Timor Hybrid

hành thật mà nói thì chất lượng hạt cà phê HdT thấp hơn so với các giống Arabica thuần chủng, hương vị ít tinh tế hơn, độ chua và độ ngọt kém hơn. Mùi vị của cà phê HdT thường được mô tả là mạnh mẽ, đắng và ít thơm hơn so với Arabica.

Điều này là do nguồn gen Robusta trong HdT. Trong suy nghĩ của nhiều người thì Timor Hybrid là một phiên bản thấp hơn của Arabica và là một phiên bản cao hơn của Robusta.

Tuy nhiên, các kỹ thuật canh tác, phương pháp chế biến và kỹ thuật rang hiện đại cũng đã góp phần cải thiện chất lượng của tách cà phê Timor Hybrid. Hàng năm, luôn có những lô Lempira, Parainema, IHCAFE 90 … được tổ chức Cup of Excellence, chấm điểm cao nhất lên đến 90 điểm, không thua kém gì so với các giống Arabica thuần chủng, và dư điểm để được gọi là cà phê đặc sản.

Kết luận

Tóm lại, Timor Hybrid, mặc dù không nổi bật về chất lượng hạt cà phê như các giống Arabica tinh túy, vẫn giữ một vị trí quan trọng trong lịch sử và tương lai của ngành cà phê thế giới. Khả năng kháng bệnh gỉ sắt đáng kể của nó đã và đang đóng góp không nhỏ vào việc bảo vệ nguồn cung cà phê toàn cầu khỏi thảm họa mất mùa.

Nguồn: Sưu tầm

Thế Giới Cà Phê - Cafe.net.vn
Kênh Thương Mại Điện Tử chính thức của Tập Đoàn Trung Nguyên Legend.

Mọi thắc mắc xin liên hệ tại:
THẾ GIỚI CÀ PHÊ – CÀ PHÊ THẾ GIỚI
➡ Địa chỉ: 82 -84 Bùi Thị Xuân, Quận 1, TP.HCM
➡ Cửa hàng: 324 - 326 Nguyễn Đình Chiểu, Phường 04, Quận 03, TP.HCM.
➡ Website: http://cafe.net.vn/
➡ Email: cs@cafe.net.vn
➡ Hotline: 1900 6016
➡ Facebook: https://www.facebook.com/cafe.net.vn
➡ Zalo OA: zalo.me/trungnguyenlegend